Secularism and Religion - 2

Another important point between the clash of Islam and Secularism in particular is that secularism rests on the Enlightenment ideals of Science and Reason, where the naming of "things" are the determining factors of our understanding and therefore domination of them. Underlying this idea is the claim that the universe is indeed graspable, comprehensible by man's reason. Islam, Sufism to be exact, on the other hand, claims that naming is important, because Adam was in the first place given the authority to name things in creation; not in order to dominate them or reduce them to things though, but because each name also includes in its essence the trace of God, and therefore each name is a variation of God's names. Thus very simply put, knowing the universe doesn't mean grasping it in parts but seeing that in each creature, there is an essence that will be forever unknown to man, which by the way, is a mystical doctrine that is very much at the heart of all mystical strains. In this sense, religious science aims at the revelation of the the godhood in everything, also implicating that all is sacred. When one considers today's environmental problems and how Man treats human nature, one can find all sorts of contemporary mystical writing from all religious thought, touching on the relocation of the sacred and how its absence leads to domination and anthropomorphic arrogance.

Secularism and Religion

These days in Turkey one argument reigns supreme... It permeates every level of high/low culture and finds an expression from the most sophisticated to the most vulgar of mouths, transcending all boundaries of caste, color and creed. It is an argument that has been the scourge of this nation ever since it has been formed: The relationship between religion and secularism is the argument, and the gist stems from the simple, misguided and misinterpreted formula of how these two concepts are completely exclusionary, meaning you either have one or the other. You're either a secularist, or you're deeply religious. There seems to be no compromise between these two camps and although a huge majority feels left out in the debate, the argument rages on in the same vein. To some extent this is understandable and in the following lines, I'll try to elucidate why.
Secularism in this country has always been a western import, and bears the mark of an evolution of Christianity more than anything. It may look like the rise of secularism happens to the expense of Christianity, but the coming of secularism is, in my opinion, for a part, due to the historical changes that Christianity has undergone since its inception. I turn to Gianni Vattimo's collaborative work with Richard Rorty, The Future of Religion (ed. Santiago Zabala, CUP: NY, 2005) in which Vattimo (a Catholic Scholar by the way, not an atheist) claims that "secularization...is the constitutive trait of authentic religious experience." (35) Whoa! From where I stand (Turkey, Middle East, Islam), this argument is blatantly blasphemous. How can the exclusion of religious rules (Sharia) from the public sphere be in anyway connected to religious experience. According to Vattimo though, the western postmodern conception of textuality and historicity has rendered the understanding that Nietszche's call to God's death is similar to the death of Christ on the cross. In both instances, religion is primarily taken out of the hands of God, or a supreme authority and has been placed under human responsibility. God has been killed by the Church by usurping the religious experience from the people, and Christ has died in order for humans to take control of their religious destiny, to carry the responsibility of the Gospel that God has given to them. This responsibility for Vattimo, or the only transcendental signified the Scriptures have to offer, is the notion of charity and love. The practice of this responsibility can only occur in a secular public sphere where different interpretations on the same text(s) have to be in constant interchange without degenerating into a power struggle. For this, we need a religiousness that is non-metaphysical says Vattimo. That is, one that accepts that each text is historically significant in its mode of creation but not exclusionary of others when measured up to a metaphysical Truth.
Now this is all nice and well, and Vattimo, I believe, demonstrates a very reasonable and sophisticated branch of postmodern thought, without falling into the mish-mash of culturally relativistic US counterparts. But just like his insistence on the historicity of Scripture and religion, Vattimo demonstrates an interpretation of religious thought that is deeply rooted in the western metaphysical and philosophical tradition that is, alas, quite absent in Turkey. Here is the problem. Secularism in the western sense does strike an Islamic scholar as blasphemous since the Qur'an's ontological basis of being God's direct Word, delivered through Mohammad is unchallengeable to begin with. Therefore all may be text but the Qur'an is simply not just a text. The second point is that Islam stresses the importance of the meaning in re-ligio (to be re-united) more as a private matter than Christianity does. Every creature wishes to be re-united with the sacred Source it has sprung from so by default, this world serves as an intermediary stage, a stage where the flow is seemingly suspended for the creature to relocate the Source and reconnect to it (Bataille expresses this in a most succinct manner by claiming that "religion is the search for a lost intimacy"). Thus the public sphere is an impediment in a way, and it has to be re-organized so the search for the Source can be facilitated. One may ask whether the Islamic republics of our day are achieving it, and most of us will respond as no; however, that doesn't necessarily cancel out the efficacy of Sharia, as many Muslim scholars will claim that the perfect Islamic state hasn't arrived yet, in a way pointing to an utopian strain.
Thus, Turkey is seemingly at a divide that at the moment looks unbridgeable, however, just the fact that we live this divide in our daily life, shows that some sort of discussion is present and hopefully will lead to a compromise on two sides as time goes on. In my opinion, religion is useful in its preserving and delivering of tradition in the form of metaphors that may change over time but that do point to an inherent human understanding of its relationship with the whole, whatever that whole may be, thus has to be preserved in some form or another. Neither banning it nor letting it roam rampant in the hands of ecclesiastical authorities (!) is the only solution.

Houllebecq et moi

Fransız yazar Houllebecq'in romanlarıyla bundan 6 sene evvel Les Particules Elementaires'le tanıştım ve romanı bitirene kadar elimden bırakmadım diyebilirim. O sene özellikle Fransa'da ama bütün Avrupa'da bir nevi itirafçı edebiyat diyebileceğim (Rousseau akla geliyor) bir yönde bir sürü ürün verildi. Aklımda kalan en önemlisi otobiyografik bir roman olan (nasıl oluyor denecek ama kadın yapmış işte) La Vie Sexuelle de Catherine M.
Öyle görünüyür ki Avrupa kültürel dünyası o sırada olgunluk ürünleri veren 68 kuşağından insanlarla doluydu ve bütün bu insanlar, zamanında cinsellikleri konusunda eyleme döktükleri samimiyeti şimdi de geriye dönüp bakmak için kullanıyorlardı. Hatıralar, maceralar okuyunca müthiş ama akabinde gelinen noktaya hiçbiri olumlu yaklaşamıyordu. Hepsi, eninde sonunda başta istemedikleri zengin, ailesiz ve yaşlı kimliklerine teker teker oturuyorlardı ama hiç olmazsa bununla yüzleşip hesaplaşacak ve gerektiğinde kendilerini yerebilecek kadar olgundular.
Houllebecq de böyle. Romanları tabii ki kurmaca ama ele alınan karakterler ve yaşayıp düşündükleri öylesine benzer ki, zeitgeist ı iyi yakalamış bir yazardan çok kendi dertlerine okuru ortak edyormuş hissi veriyor. Bunda yanlış birşey yok, aksine bence yeni bir edebi tarzın tohumlarını ekiyor belki de (Erje Ayden, Bukowski, Beatler vs. den etkilenmiş olabilir.) Houllebecq'in kendine, işine, toplumuna ve insanlara yabancılaşmış bireyleri paranın satın alabildiği veya zamanın onlara sunduğu bütün nimetlerden ölesiye yararlanıp sonra garip bir buruklukla kabuklarına çekilen tipler. Ama intihar edecek haysiyete de sahip değiller. Berbat addedikleri hayatı parayla renklendiriyorlar ama nafile (Burada da Martin Amis akla geliyor doğrusu ama H.'nin karakterleri daha basit daha insancıl)... Houllebecq'in hiç bahsetmediği Tanrı ve metafizik eksikliği, daha doğrusu inanç eksikliği sırıtıyor yokluklarıyla(bu tabii benim yorumum). Öte yandan Houllebecq'in insanlığın sefilliğine dair saptamaları o kadar doğru ve çağımıza uygun ki, okur, yine romanlarda yazılmasa da insan türünün aciz ve zavallılığı karşısında derin bir acıma ve sevgi uyandırmadan geçemiyor; zaten bu yüzden usta bir yazar Houllebecq. Özellikle AVrupa medeniyetinin her anlamda girdiği varoluşsal çıkmazı hiç entelektüelize etmeden müthiş bir şekilde açık ediyor. Seks bu yüzden sürekli gündemde, türümüzün hiç değişmeden kalan belki tek özelliğinden biri, ve hayatımızı yönlendiren temel aktörlerden biri libido. Libido ve onun insana etkileri, bir medeniyetin, tüm ilerleme zırvalarına rağmen hala aslında henüz fazla olgunlaşmamış insanoğuyla uğraştığını hatırlatıyor mütevazılığa bir çağrıyla (medeniyet, bastırma -repression- sayesinde gelişir der Freud)
Bu aşırı derecede kendini tekrar eden konu ve konuklar romanları değersiz kılmıyor ama itirafçı edebiyat dediğim tuhaf amorf bir alan sokuyor eserlerini. Motif diyemeyeceğimiz kadar sık kullandığı konu ve eylemler bir süre sonra H.'nin kendisine atf etmemi sağlıyor anlatılanları. Sanki karakterleri birleştir ortaya Michel çıkacak.
Şiirlerini okuyup aynı şeyleri orada gördüğüm zaman analizimden artık emin olduğumu düşündüm. Yanlış anlaşılmasın tekrarı yermiyorum sadece kurmaca olamayacak kadar sık tekrarlıyor kendini demek istiyorum. Bu da monotoni yaratan tekrardan farklı bir ontolojik boyut.

Bu da bizi H.'nin başarısının sebeplerine getiriyor:
1. Post-postmodern roman belki de böyle hızlı okunabilen (okur arttırır), bir çok ilgi uyandırıcı mevzuyu dahil edip tribünlere oynayan (seksin her türlüsü -erekte eden cinsten, uyuşturucu, rakınrol), ama self-help kitapları kadar da kendine psikanalizle uğraşan karakterlerle hem edebiyat hem de cep romanı tadında bir tür olarak oluşmakta belki de. Ölümcül uzunlukta sanatsal tasvirler yok, ama ufak, sessiz bir iki cümleyle veya tanımla bir anda verilen bir mesajın olduğunu ve üstelik bunun derinden verildiğini hissediyorsunuz; öte yandan, uzatılmış bir grup seks sahnesini okurken uyarılabiliyorsunuz. Yani edebi zevki almasını beceriyorsunuz bir de üstüne kırmızı noktalıymışçasına muzipçe okuyorsunuz kitaplarını...
2. H. aynı zamanda az bilinen rock starlığıyla tam günümüz medyasının bayılacağı bir kişilik, dolayısıyla pompalanıyor ve akabinde gerçekten satıyor. Benim düşüncem, aynı romandaki karakterleri gibi H. başarıyı buruk bir gülümsemeyle karşılayıp milyon eurolar dolmaya başlayınca da yaptırdığı bol odalı malikanesine kurulup devrimci geçmişinin kendisinde yarattığı sızıyı sakinleştiriciler ve alkolle geçirmeye çalışabilir iyice yaşlanınca. Ancak eğer edebiyat, yazarlarının nevrozlarını koşturduğu pistlerse belki de romanları sayesinde kafasındakilerden kurtulup karakterlerinin yapamadığını yapip Avrupa insanının kendini bulduğu kısır döngüden çıkacak. ne bileyim aslında uyduruyorum işte:)!

peki bu kısır döngü ne? Ya da H.'nin elinde nasıl gösteriliyor? Daha önce de belirttiğim gibi H.'nin romanları tam tanımlamıyor ama büyük etkenlerden biri Marx tarzı yabancılaşma (yine romanlarda adı konmasa da) Marx'ın tanımladığı yabancılaşmanın dört hali (başka yazı konusu) hep ama hep karakterlerin hayatında görülebilir. Çare komünist/sosyalist devrim mi? Houllebecq'in karakterleri 68 kuşağı devrimci pratiklerine rağmen turbo-kapitalist dünyamızın oluşumunu seyrederek gitgide politik anlamda, kötümser, çekingen ve apolitik olmuşlar zaten. Ya da güzel bir kadının vücudunu her tür devrime yeğleyecek insanlar.
Bir ikinci etken roman karakterlerinde hiç bir zaman olmayan inanç ve din faktörü. hatta kurumsal dinin içyüzünü öylesine iyi çözümlemiş ki... Islam'in yayılmasıyla ilgili bir-iki sayfası var ki, orijinalliği için olmasa da, sinikliği ve Swiftvari sarkazmiyla tadından yenmiyor. Metafizik ise ancak quantum fiziği seviyesinde ve tabii ki seküler bir düşünce yönelimi olarak kendine yer bulabiiyor sadece.
Çok sağlam bir yazar Houllebecq. İleride klasik olarak okunur mu bilmem ama yazarın çok ta umurunda olacağını sanmıyorum... şiddetle tavsiye ediyorum eserlerini.

p.s. adamımızın resimdeki hali ve elindeki sigaranın hali de cuk oturuyor romanlarındaki karakterlere...

I don't know if he will be read 200 years from now but he certainly rides the zeitgeist here and now!

LES IMMATERIAUX

La présence subtile, interstitielle de Dieu
A disparu.
Nous flottons maintenant dans un espace désert
Et nos corps sont a nu.

Flottant, dans la froideur d’un parking de banlieue
En face du centre commercial
Nous orientons nos torses par des mouvements souples
Vers les couples du samedi matin
Chargés d’enfants, chargés d’efforts,
Et leurs enfants se disputent en hurlant des images de
Goldorak.

THE IMMATERIALS
The subtle and interstitial presence of the Lord
Has disappeared.
We now float in a deserted space
And our bodies are naked.

Floating, in the freeze of a suburban parking lot
Across the shopping mall
We guide our torsos in supple movements
Towards the Sunday morning couples
Loaded with children, laden with effort,
And their children fight, yelling scenes from
Goldorak.

- Michel Houllebecq (from La Poursuite de la Bonheur/The Pursuit of Happiness)
translated by m.e.
image: Goldorak